To nie nowa normalność – dla dzieci rok 2024 był jednym z najgorszych w historii UNICEF

28 grudnia 2024

Wpływ konfliktów zbrojnych na dzieci na całym świecie osiągnął w 2024 roku rekordowo niszczycielski poziom. Zebrane przez UNICEF najnowsze dostępne dane i globalne trendy wskazują, że więcej dzieci niż kiedykolwiek wcześniej mieszka w strefach konfliktów lub zostało przymusowo przesiedlone z powodu grożących im kryzysów i przemocy.

W strefach konfliktów naruszane są prawa rekordowej liczby dzieci. Najmłodsi są zabijani i ranieni, pozbawiani są możliwości nauki oraz dostępu do ratujących życie szczepionek, a także cierpią z powodu ciężkiego niedożywienia. W nadchodzącym roku sytuacja może być jeszcze gorsza. Konflikty powodują ok. 80 proc. wszystkich potrzeb humanitarnych na świecie, utrudniając niezbędny dostęp do czystej wody, żywności czy opieki zdrowotnej.

Świat doświadcza najwyższej liczby konfliktów od czasu II wojny światowej, a na obszarach nimi dotkniętych żyje obecnie ponad 473 mln dzieci. Jeszcze w latach 90. XX wieku ten problem dotyczył co dziesiątego dziecka na świecie, ale od tego czasu odsetek wzrósł do niemal 19 proc.

Do końca 2023 r. z powodu konfliktów i zagrożenia przemocą z domów musiało uciekać ponad 47 mln dzieci, a w 2024 prognozowane są jeszcze częstsze przesiedlenia, spowodowane nasileniem się konfliktów, w tym na Haiti, w Libanie, Mjanmie, Palestynie i Sudanie. Choć dzieci stanowią 30 proc. światowej populacji, wśród osób z doświadczeniem uchodźczym jest ich już ok. 40 proc., a wśród wewnętrznie przesiedlonych prawie połowa. W krajach dotkniętych konfliktami średnio ponad jedna trzecia populacji jest uboga, w porównaniu z nieco ponad 10 proc. w innych rejonach.

Dla dzieci w strefach konfliktów rok 2024 był pod prawie każdym względem jednym z najgorszych w historii UNICEF – zarówno w zakresie liczby dotkniętych dzieci, jak i poziomu wpływu na ich życie

– powiedziała Catherine Russell, Dyrektor Generalna UNICEF.

W porównaniu do dziecka z kraju cieszącego się pokojem, to dorastające w strefie konfliktu jest znacznie bardziej narażone na brak edukacji, niedożywienie lub przymusowe, często wielokrotne, opuszczanie domu. To nie może być nowa normalność. Nie możemy pozwolić, aby całe pokolenie dzieci stało się ofiarą niekontrolowanych wojen na świecie

– dodała.

Według najnowszych dostępnych danych za rok 2023 ONZ zweryfikowała rekordowe 33 tys. przypadków poważnych naruszeń praw ponad 22,5 tys. dzieci. To najwyższa odnotowana liczba od czasu rozpoczęcia monitorowania tych kwestii na mocy mandatu Rady Bezpieczeństwa. Przy obserwowanym ogólnym wzroście liczby poważnych naruszeń – tysiące dzieci zabitych i rannych w Gazie, w Ukrainie w pierwszych dziewięciu miesiącach tego roku więcej zweryfikowanych przez ONZ ofiar wśród dzieci niż w całym roku minionym – ten rok prawdopodobnie przyniesie kolejny wzrost tych wartości.

Szczególnie niepokojąca jest sytuacja kobiet i dziewcząt – podczas konfliktów powszechne są doniesienia o gwałtach i przemocy seksualnej. Na Haiti w tym roku odnotowano 1000-procentowy wzrost liczby zgłoszonych przypadków przemocy seksualnej wobec dzieci. W czasie konfliktów zbrojnych na przemoc i naruszanie praw człowieka często nieproporcjonalnie bardziej narażone są dzieci z niepełnosprawnościami.

W strefach konfliktów poważnie zakłócona jest edukacja. Szacuje się, że z tego powodu do szkoły nie chodzi ponad 52 mln dzieci. Dzieci w Strefie Gazy i znaczna część dzieci w Sudanie straciły ponad rok nauki. W takich krajach jak Ukraina, Demokratyczna Republika Konga i Syria szkoły zostały uszkodzone, zniszczone lub przeznaczone na inne cele, pozostawiając miliony dzieci bez dostępu do nauki. Zniszczenie infrastruktury i brak bezpieczeństwa w pobliżu szkół pogorszyły już i tak trudną sytuację edukacyjną dzieci w tych regionach.

Niedożywienie wśród dzieci w strefach konfliktów również wzrosło do alarmującego poziomu. Przemoc zbrojna to nadal główny czynnik głodu – zakłóca systemy żywnościowe, zmusza do przesiedleń i utrudnia dostęp humanitarny. W Darfurze Północnym, w Sudanie, po raz pierwszy od 2017 r. stwierdzono stan głodu. W tym roku szacuje się, że ponad pół miliona ludzi w pięciu krajach dotkniętych konfliktami żyje w warunkach fazy piątej wg klasyfikacji IPC – to oznacza stan katastrofalnego braku bezpieczeństwa żywnościowego.

Konflikty mają również niszczycielski wpływ na dostęp najmłodszych do podstawowej opieki zdrowotnej. Około 40 proc. całkowicie lub częściowo nieszczepionych dzieci mieszka w krajach, które są w jakimś stopniu dotknięte konfliktami. To one są często najbardziej narażone na wybuchy chorób, takich jak odra i polio, z powodu zakłóceń lub całkowitego braku bezpieczeństwa, dostępu do żywności i usług zdrowotnych.

Wpływ na zdrowie psychiczne dzieci jest również ogromny. Narażenie na przemoc, zniszczenie i utratę bliskich może objawiać się u dzieci takimi reakcjami jak depresja, koszmary nocne i trudności ze snem, agresywne lub wycofane zachowanie, smutek i strach.

Dla personelu humanitarnego rok 2024 był najbardziej śmiertelny w historii. Odnotowana na całym świecie liczba 281 zgonów pracowników pomocy humanitarnej przekroczyła wszystkie poprzednie rekordy.

Dzieci w strefach wojennych codziennie walczą o przetrwanie, co pozbawia je dzieciństwa. Ich szkoły są bombardowane, domy niszczone, a rodziny rozdzielane. Tracą nie tylko bezpieczeństwo i dostęp do podstawowych środków do życia, ale także szansę na zabawę i naukę, po prostu na bycie dziećmi. Świat je zawodzi. Patrząc na przyszły rok, musimy zrobić więcej, aby odwrócić ten trend i ratować oraz poprawiać życie dzieci

– podkreśliła Russell.

UNICEF wzywa wszystkie strony konfliktów i osoby mające na nie wpływ do podjęcia zdecydowanych działań w celu zakończenia cierpienia dzieci, zapewnienia przestrzegania ich praw i wywiązywania się ze zobowiązań wynikających z międzynarodowego prawa humanitarnego.