Dzieci powinny znać swoje prawa i wiedzieć, gdzie szukać pomocy

20 listopada 2023

Wszystkie dzieci na świecie mają swoje prawa, które powinny znać, rozumieć i świadomie z nich korzystać. Za ich respektowanie, a także przybliżanie i tłumaczenie najmłodszym odpowiadają natomiast rodzice, opiekunowie i inni dorośli. Aby skierować ich uwagę na te zagadnienia, we współpracy z Teatrem Muzycznym ROMA przygotowaliśmy filmy edukacyjne. 20 listopada, w rocznicę uchwalenia Konwencji o prawach dziecka, obchodzimy Międzynarodowy Dzień Praw Dziecka.

Mam jeszcze tyle do roboty... Muszę się nauczyć na sprawdzian z matematyki... Potem zrobić pracę domową z plastyki. A po południu mam lekcję duńskiego. Moja mama twierdzi, że powinienem znać chociaż trzy języki, bo mi się to kiedyś przyda

– mówi młody bohater jednego z filmów po skończonym przedstawieniu. A pytany o to, kiedy odpoczywa, odpowiada:

Przecież śpię w nocy!

Wiele dzieci w Polsce ma tak wypełniony zajęciami plan dnia, że po prostu nie mają czasu na odpoczynek. Właśnie dlatego w UNICEF Polska chcemy, aby każda młoda osoba znała swoje prawa. Zachęcamy do zastanowienia się, czym one są, czy dzieci mają „inne” prawa niż dorośli i po co dzieciom w ogóle prawa.

Każdemu dziecku, niezależnie od koloru skóry, wyznania czy pochodzenia, przysługują takie same prawa. Możliwość rozwoju i nauki, odpoczynek, czas wolny, bezpieczeństwo, czyste powietrze i zdrowe jedzenie, swoboda wyrażania siebie i własne zdanie, dostęp do wiedzy i informacji – za zapewnienie takich warunków, za przestrzeganie tych praw odpowiadamy my, dorośli. I naszym obowiązkiem jest uczenie tego dzieci. Choć to wydaje się absolutnie oczywiste, często nie znajduje odzwierciedlenia w rzeczywistości, której doświadczają miliony dzieci na świecie: cierpiące z powodu konfliktów zbrojnych, ubóstwa i głodu czy doświadczające konsekwencji zmian klimatu

– mówi Renata Bem, Dyrektor Generalna UNICEF Polska.

Najważniejszym dokumentem dotyczącym praw dziecka jest Konwencja o prawach dziecka uchwalona w 1989 r. przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych i ratyfikowana przez Polskę dwa lata później. To bardzo ważny, międzynarodowy dokument, który najpełniej opisuje należne dzieciom prawa oraz mówi, że nie można ich wartościować – wszystkie są tak samo ważne i nie możemy powiedzieć, że jedno jest bardziej istotne niż inne. Co więcej, prawa są ze sobą powiązane i bardzo często zależne od siebie. I tak, prawo do edukacji związane jest z prawem do życia i rozwoju, a prawo do bycia wysłuchanym z prawem do informacji czy swobodą wypowiedzi.

We współpracy z Teatrem Muzycznym ROMA i aktorami biorącymi udział w przedstawieniu „Dzielny Głębinek”: Tymonem Kasą, Krzysztofem Bartłomiejczykiem i Przemkiem Redkowskim, przygotowaliśmy dwa filmy edukacyjne, poświęcone wybranym prawom. Są to:

Prawo do informacji: Przekazywane dzieciom informacje powinny być dostosowane do ich wieku i możliwości poznawczych. Odpowiedzialność za to spoczywa m.in. na przedstawicielach instytucji publicznych, mediach, nauczycielach.
Prawo do odpoczynku: Dzieci mają prawo do odpoczynku i czasu wolnego, który nie jest organizowany przez dorosłych.

Nasza współpraca ma na celu promowanie znajomości praw dziecka i edukowanie na ich temat zarówno dzieci, jak i dorosłych.

Misją Teatru Muzycznego ROMA jest nie tylko edukacja teatralna, ale także edukacja poprzez samą kulturę. Instytucje publiczne, takie jak szkoły, teatry czy domy kultury, są odpowiedzialne za kształtowanie w młodym człowieku poczucia własnej wartości, odwagi i samodzielności. Znaczną część naszej widowni stanowią dzieci, młodzież, rodzice, grupy szkolne i nauczyciele, dlatego z przyjemnością podjęliśmy współpracę z UNICEF Polska, aby wspólnie promować ideę praw dziecka i zwiększać świadomość prawną każdego człowieka już od najmłodszych lat

– mówi Wojciech Kępczyński, dyrektor Teatru Muzycznego ROMA.

Prawa dziecka nie są mniej ważne niż prawa człowieka, zapisane w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Dzieci, ze względu na to, że nie są jeszcze w pełni dojrzałe i samodzielne, potrzebują szczególnej ochrony i wsparcia – i to właśnie gwarantują im ich prawa.

Jest to zbiór swobód, wolności i zabezpieczeń dotyczących realizacji najważniejszych potrzeb, które przynależą się wszystkim dzieciom. Mają wspierać dzieci w rozwoju, gwarantować im jak najlepsze warunki do życia i pomagać w tym, aby ich głos był słyszany.

Prawa dziecka są takie same dla wszystkich dzieci na świecie. Oznacza to, że każde dziecko, niezależnie od płci, miejsca urodzenia, narodowości, wyznawanej religii, czy statusu materialnego swojej rodziny ma takie same prawa. Co więcej, tych praw nie można także nikogo pozbawić, dzieci nie mogą się ich zrzec. Korzystanie z praw nie jest uwarunkowane tym, czy dziecko wywiązuje się ze swoich zadań czy nie. Tych praw nie można odebrać, gdy nie wypełnia się swoich obowiązków.

Za dbanie o to, aby dzieciom nie działa się krzywda i aby działać w jak najlepszym ich interesie odpowiedzialne są wszystkie osoby dorosłe: przedstawiciele instytucji publicznych, rządu, władz lokalnych, sędziowie, przedstawiciele służb mundurowych, policjanci, lekarze, urzędnicy, nauczyciele i dziennikarze.

UNICEF Polska od wielu lat organizuje projekty edukacyjne, których celem jest poszerzanie wiedzy najmłodszych na temat ich praw. W ramach obchodów rocznicy uchwalenia Konwencji niemal 2 400 placówek edukacyjnych z całej Polski włączyło się do akcji „Międzynarodowy Dzień Praw Dziecka z UNICEF”. We wszystkich tych szkołach i przedszkolach organizowane są specjalne zajęcia, podczas których młodzi ludzie dowiedzą się, jakie mają prawa oraz jak przekładają się one na ich codzienne życie. Placówki biorące udział w akcji przygotowują także uroczyste obchody rocznicy uchwalenia Konwencji o prawach dziecka, organizując m.in. „niebieskie marsze”, spotykając się z władzami lokalnymi czy ubierając się tego dnia na niebiesko w geście solidarności ze wszystkimi dziećmi na świecie, których prawa nie są respektowane.

Swoje prawa dzieci mogą poznać tu. Do zapoznania się z nimi zachęcamy też wszystkich dorosłych.

Specjalnie dla najmłodszych przygotowaliśmy też skróconą Książeczkę o prawach dziecka, która wszystkim pozwoli zrozumieć zapisy Konwencji. Jest ona dostępna na stronie UNICEF Polska.

Najmłodsi, którzy potrzebują wsparcia, wszelkie potrzebne informacje oraz kontakty do instytucji, gdzie mogą się zwrócić po pomoc, znajdą na tej stronie.

Zachęcamy do obejrzenia filmów przygotowanych przez UNICEF Polska i Teatr Muzyczny ROMA: Prawo do odpoczynku i Prawo do informacji.