Z powodu globalnych cięć w finansowaniu 6 mln dzieci może stracić dostęp do edukacji

03 września 2025

Drastyczne cięcia w finansowaniu mogą sprawić, że do końca 2026 r. ok. 6 mln dzieci zostanie pozbawionych dostępu do nauki. Około jedna trzecia z nich pochodzi z obszarów dotkniętych kryzysami humanitarnymi.

Prognozuje się, że oficjalna pomoc rozwojowa (Official Development Assistance – ODA) na edukację spadnie o 3,2 mld dol. – oznacza to 24-procentowy spadek w porównaniu z 2023 rokiem. Za prawie 80 proc. cięć odpowiadają zaledwie trzy rządy państw-darczyńców. Konsekwencją spadku finansowania będzie wzrost liczby dzieci bez dostępu do szkoły – z 272 mln do 278 mln na świecie. To tak, jakby zamknięto wszystkie szkoły podstawowe w Niemczech i we Włoszech.

Każdy dolar mniej na edukację to nie tylko decyzja budżetowa, to także przyszłość dzieci, która staje pod znakiem zapytania. Edukacja, zwłaszcza w sytuacjach kryzysowych, pełni rolę koła ratunkowego, zapewniając dzieciom dostęp do niezbędnych usług, takich jak opieka zdrowotna, ochrona i żywienie. Daje również największą szansę na ucieczkę od ubóstwa i budowanie lepszego życia

– podkreśliła Catherine Russell, dyrektor generalna UNICEF.

Według najnowszej analizy UNICEF, Afryka Zachodnia i Środkowa poniesie największe straty – 1,9 mln dzieci grozi utrata dostępu do nauki, podczas gdy na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej liczba takich dzieci może wzrosnąć o 1,4 mln. Podobnie sytuacja może wyglądać również we wszystkich innych regionach.

W 28 krajach przewiduje się utratę co najmniej jednej czwartej pomocy, od której są one zależne w zakresie edukacji przedszkolnej, podstawowej i średniej. Wybrzeże Kości Słoniowej i Mali stoją w obliczu największego ryzyka. Obecność dzieci w szkole może tam spaść o 4 proc. – co przekłada się odpowiednio na 340 tys. i 180 tys. uczniów.

Cięcia w finansowaniu na całym świecie najbardziej wpłyną na edukację podstawową, a finansowanie spadnie o jedną trzecią. Pogłębi to kryzys edukacyjny i sprawi, że w przyszłości zarobki poszkodowanych dzieci będą niższe szacunkowo o 164 mld dolarów.

W rejonach kryzysów humanitarnych, gdzie dla straumatyzowanych dzieci edukacja oznacza nie tylko naukę, ale też ratujące życie wsparcie, stabilność i poczucie normalności, w niektórych przypadkach cięcia mogą stanowić aż 10 proc. krajowego budżetu na edukację. Przykładowo, w przypadku działań UNICEF na rzecz uchodźców Rohingya, 350 tys. dzieci może bezpowrotnie stracić dostęp do podstawowej edukacji. Bez pilnego finansowania placówki edukacyjne zostaną zamknięte, co sprawi, że dzieci będą bardziej narażone na wyzysk, pracę dziecięcą i handel ludźmi.

Niezbędne usługi, takie jak programy żywienia w szkołach, które niekiedy zapewniają dziecku jedyny pożywny posiłek w ciągu dnia, mogą doświadczyć cięć w finansowaniu o ponad połowę. Wsparcie dla edukacji dziewcząt również ma znacznie spaść.

Powszechne cięcia na poziomie systemowym podważą zdolność rządów do tworzenia planów opartych na danych, odpowiedniego wspierania rozwoju nauczycieli i monitorowania wyników w nauce. Oznacza to, że nawet dzieci, które pozostaną w szkole, mogą doświadczyć pogorszenia jakości nauczania, a szacunkowo 290 mln uczniów we wszystkich regionach może zostać dotkniętych spadkiem jakości edukacji.

Inwestowanie w edukację dzieci jest dla nas wszystkich jedną z najlepszych inwestycji w przyszłość. Kraje radzą sobie lepiej, gdy dzieci są wykształcone i zdrowe, co przyczynia się do większej stabilności i dostatku na świecie

– podsumowała C. Russell.

UNICEF wzywa kraje-darczyńców i partnerskie do podjęcia natychmiastowych działań w celu ochrony edukacji poprzez:

przywrócenie równowagi w pomocy na rzecz edukacji, tak aby była bardziej sprawiedliwa i skuteczna, z przeznaczeniem co najmniej 50 proc. funduszy na kraje najmniej rozwinięte;
ochronę finansowania edukacji w sytuacjach humanitarnych i nadanie jej priorytetu jako interwencji ratującej życie, obok innych podstawowych usług;
skoncentrowanie pomocy edukacyjnej na podstawach nauki, na edukacji wczesnodziecięcej i podstawowej, gdzie zwrot z inwestycji jest najwyższy;
uproszczenie globalnej architektury finansowania zgodnie z inicjatywą UN80 w celu poprawy efektywności;
rozszerzenie innowacyjnego finansowania bez zastępowania podstawowego finansowania edukacji.