Oświadczenie Catherine Russell, dyrektor generalnej UNICEF, wygłoszone na debacie Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie Haiti.
„Odkąd ostatni raz opowiadałam o sytuacji na Haiti prawie rok temu, kryzys humanitarny uległ pogorszeniu, rozprzestrzeniając się poza stolicę, Port-au-Prince, na inne części kraju. Dzieci na Haiti nadal doświadczają niewyobrażalnego cierpienia w obliczu brutalnej przemocy zbrojnej. Jedną z charakterystycznych cech tego kryzysu jest nagminne naruszanie praw dziecka.
Jak powiedział Sekretarz Generalny w 2024 r., Haiti znalazło się w pierwszej piątce krajów na liście Children and Armed Conflict (Dzieci i konflikty zbrojne), w których zweryfikowano największą liczbę poważnych naruszeń praw dziecka na świecie. W ubiegłym roku ONZ na Haiti zweryfikowała ponad 2 tys. poważnych naruszeń wobec dzieci. Oznacza to blisko 500-procentowy wzrost w porównaniu z rokiem poprzednim.
Wzrost liczby naruszeń utrzymywał się w 2025 roku. W pierwszym kwartale tego roku nastąpił 25-procentowy wzrost w porównaniu z pierwszym kwartałem 2024 roku.
Najbardziej alarmujący jest niemal 700-procentowy wzrost liczby przypadków rekrutacji i wykorzystywania dzieci, a także 54-procentowy wzrost liczby zabójstw i okaleczeń. Należy pamiętać, że są to tylko te przypadki, które udało nam się zweryfikować – uważamy, że prawdziwe liczby są znacznie wyższe.
Dzieci są zabijane i okaleczane podczas starć zbrojnych, szczególnie w gęsto zaludnionych obszarach Port-au-Prince. Zweryfikowaliśmy również przypadki dzieci, które spotkała natychmiastowa śmierć. Pojawienie się w walce nowych grup zbrojnych i bardziej zaawansowanej technologii, w tym broni wybuchowej, sprawia, że bezpieczeństwo dzieci jest jeszcze bardziej zagrożone.
Powszechna jest rekrutacja i wykorzystywanie dzieci przez grupy zbrojne. Szacujemy, że dzieci stanowią obecnie aż 50 proc. członków aktywnych grup zbrojnych.
Dzieci są zmuszane do walki, biorąc bezpośredni udział w zbrojnych konfrontacjach. Inne są wykorzystywane jako kurierzy, obserwatorzy, tragarze do przenoszenia broni lub są wykorzystywane do pracy domowej – role te narażają je na poważne i trwałe szkody fizyczne oraz psychiczne.
Dzieci są ofiarami przerażającej przemocy seksualnej, która osiągnęła niespotykane dotąd poziomy. W 2024 r. liczba zgłoszonych przypadków przemocy seksualnej wobec dzieci wzrosła o 1000 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim.
W rocznym raporcie Sekretarza Generalnego na temat dzieci i konfliktów zbrojnych, ONZ stwierdziła, że ponad jedna czwarta wszystkich zweryfikowanych przypadków przemocy seksualnej to gwałty zbiorowe. Stanowi to powszechną kampanię mającą na celu terroryzowanie społeczności i zadawanie dzieciom trwałych urazów fizycznych i psychicznych – szczególnie dziewczętom, które stanowią większość ofiar i ocalałych.
W obliczu tej druzgocącej sytuacji dla dzieci, UNICEF i nasi partnerzy mają utrudniony dostęp do udzielania pomocy humanitarnej, która jest tak desperacko potrzebna – co jest również poważnym naruszeniem praw dziecka. W 2023 r. ONZ zweryfikowała 5 przypadków odmowy dostępu humanitarnego, podczas gdy w ubiegłym roku liczba ta gwałtownie wzrosła do 728.
Odmawiając dostępu podmiotom humanitarnym, grupy zbrojne podważają ich zdolność do dotarcia do 1,6 mln dzieci i kobiet na kontrolowanych obszarach. Utrudnia nam to również monitorowanie i raportowanie poważnych naruszeń.
W ubiegłym miesiącu sześciu pracowników UNICEF zostało wziętych jako zakładnicy przez grupę zbrojną podczas wykonywania misji humanitarnej ratującej życie. Na szczęście zostali już uwolnieni, ale ten incydent pokazuje, z jakimi niebezpieczeństwami mierzą się nasi koledzy w terenie. Pracownicy humanitarni nie są i nigdy nie mogą być celem.
Pomimo tych wyzwań i braku bezpieczeństwa, UNICEF i nasi partnerzy pozostają w terenie, pracując nad dostarczaniem ratującej życie pomocy potrzebującym. Razem z naszymi partnerami w tym roku wyleczyliśmy już 21 tys. dzieci z poważnego zaburzenia przyrostu masy ciała, zapewniliśmy opiekę zdrowotną dla 117 tys. osób i dostarczyliśmy bezpieczną wodę dla 140 tys. osób.
Kontynuujemy nasze wysiłki na rzecz angażowania się i negocjowania z podmiotami zbrojnymi, aby zapobiegać i położyć kres poważnym naruszeniom praw dziecka. Wspieramy również władze w opracowywaniu systemu, który jest przyjazny dzieciom i uwzględnia ich potrzeby, aby móc reagować, gdy zgłaszane są naruszenia.
Od 2024 r. rząd Haiti i UNICEF, zgodnie z Protokołem Przekazywania Dzieci związanych z Grupami Zbrojnymi, zdemobilizowali ponad 140 dzieci i pomogli im wrócić do społeczeństwa.
W ubiegłym miesiącu rząd Haiti, we współpracy z UNICEF, oficjalnie uruchomił trzyletni program zapobiegania rekrutacji oraz rehabilitacji dzieci i młodzieży. Ma on na celu ochronę dzieci przed rekrutacją, wykorzystywaniem i przemocą, jednocześnie oferując im i wsparcie i rozwiązania w zakresie reintegracji.
Należy jednak zrobić znacznie więcej, aby chronić haitańskie dzieci przed plagą przemocy, która opanowała ich społeczności.
Dzisiaj proszę członków Rady, aby wykorzystali wszelkie dostępne środki, aby chronić dzieci i wspierać konkretne działania w celu zapobiegania dalszym naruszeniom.
Proszę, abyście zażądali od wszystkich grup zbrojnych natychmiastowego zaprzestania ataków na szkoły i szpitale, natychmiastowego zwolnienia dzieci z ich szeregów i umożliwienia bezpiecznego, niezakłóconego dostępu pracownikom humanitarnym, aby mogli bezpiecznie dotrzeć do potrzebujących społeczności.
Proszę, abyście zaapelowali do sił bezpieczeństwa w terenie, aby priorytetowo traktowały bezpieczeństwo i ochronę wszystkich dzieci i zapewniały, że są one traktowane przede wszystkim jako dzieci... podejmując wszelkie środki, aby uniknąć dalszych zabójstw i okaleczania najmłodszych, w tym tych, którzy zostali zrekrutowani.
Proszę, abyście wspierali rząd Haiti i jego partnerów w nadawaniu priorytetu prawom dziecka w politykach publicznych i poprzez inwestycje w usługi społeczne. Obejmuje to edukację, opiekę zdrowotną i ochronę dzieci.
Obejmuje to również reintegrację dzieci, które obecnie lub wcześniej były związane z grupami zbrojnymi, oraz dzieci, które były ofiarami przemocy seksualnej i innych poważnych naruszeń.
Prosimy także darczyńców o okazanie solidarności z narodem haitańskim i do wniesienia wkładu w apele o finansowanie. Plan potrzeb humanitarnych i reagowania na potrzeby prawie 4 mln ludzi na Haiti jest sfinansowany tylko w 10 proc. Bez natychmiastowego wsparcia darczyńców, nasza pomoc ratująca życie i usługi ochronne dla najbardziej potrzebujących są poważnie zagrożone.
Naruszenia praw dzieci na Haiti lub w jakimkolwiek innym miejscu na świecie nie mogą być tolerowane. Każde dziecko zasługuje na szansę, aby być bezpieczne, zdrowe i żyć w pokoju. Ale pokój można stworzyć i utrzymać tylko wtedy, gdy prawom dziecka nadaje się priorytet i są one chronione.
UNICEF jest gotowy do współpracy z Radą, z haitańskimi dziećmi i społecznościami oraz z każdym partnerem zaangażowanym w tę sprawę.
Musimy pilnie zareagować, podejmując wspólne zobowiązanie, aby w końcu spełnić obietnicę stworzenia pokojowego, dostatniego społeczeństwa dla wszystkich dzieci na Haiti”.