Szczepienia uratowały 150 mln osób w ciągu 50 lat. Cięcia finansowania zagrażają tym postępom

24 kwietnia 2025

Pojawianie się ognisk chorób, którym można zapobiegać dzięki szczepieniom, zagraża wieloletnim postępom w ich eliminacji – ostrzegają WHO, UNICEF i Gavi podczas rozpoczynającego się dzisiaj Światowego Tygodnia Szczepień. Szerząca się dezinformacja, wzrost liczebności populacji, kryzysy humanitarne i cięcia finansowe pozostawiają miliony dzieci, młodzieży i dorosłych w niebezpieczeństwie.

Na całym świecie zwiększa się występowanie chorób, którym można zapobiegać dzięki szczepieniom, takich jak odra, zapalenie opon mózgowych czy żółta febra. Istnieje też ryzyko ponownego pojawienia się chorób takich jak błonica, które przez długi czas były utrzymywane pod kontrolą, a w wielu krajach praktycznie zniknęły. Ten trend nie tylko naraża życie milionów dzieci na całym świecie, ale też zwiększa koszty leczenia i reagowania na epidemie. Choć w ciągu ostatnich pięciu dekad szczepionki uratowały ponad 150 mln istnień ludzkich, cięcia finansowania globalnej opieki zdrowotnej zagrażają tym ciężko wypracowanym osiągnięciom.

Globalny kryzys finansowy poważnie ogranicza naszą zdolność do zaszczepienia przeciwko odrze ponad 15 mln bezbronnych dzieci w krajach dotkniętych niestabilnością i konfliktami. Usługi szczepień, nadzór nad chorobami i reagowanie na epidemie w prawie 50 krajach już ulegają zakłóceniom – opóźnienia są zbliżone do tych obserwowanych podczas COVID-19. Nie możemy sobie pozwolić na zaprzepaszczenie postępów w walce z chorobami, którym można zapobiegać

– powiedziała Catherine Russell, dyrektor generalna UNICEF.

Jednocześnie, w ostatnich latach wzrosła liczba dzieci, które nie otrzymały rutynowych szczepień, nawet gdy kraje podejmują wysiłki, aby nadrobić zaległości u dzieci, które nie zostały zaszczepione podczas pandemii. Szacuje się, że w 2023 r. 14,5 mln dzieci nie otrzymało wszystkich dawek rutynowych szczepionek – w porównaniu z 13,9 mln w 2022 r. i 12,9 mln w 2019 r. Ponad połowa tych dzieci mieszka w krajach dotkniętych konfliktami lub niestabilnością, gdzie dostęp do podstawowych usług zdrowotnych jest często zakłócony.

Wspólne wysiłki WHO, UNICEF, Gavi i partnerów pomogły krajom zwiększyć dostęp do szczepionek i wzmocnić systemy szczepień poprzez podstawową opiekę zdrowotną, nawet w obliczu narastających wyzwań. Każdego roku szczepionki ratują prawie 4,2 mln istnień ludzkich przed 14 chorobami – przy czym prawie połowa tych uratowanych istnień przypada na region afrykański.

Dzięki tym staraniom udało się wyeliminować zapalenia opon mózgowych typu A w afrykańskim pasie zapalenia opon mózgowych i osiągnięto postępy w ograniczaniu liczby przypadków i zgonów z powodu żółtej febry. W ciągu ostatnich dwóch lat nastąpił znaczny postęp także w innych obszarach. W regionie afrykańskim, który ma najwyższy na świecie wskaźnik zachorowalności na raka szyjki macicy, wskaźnik wyszczepialności przeciwko HPV w latach 2020–2023 prawie się podwoił do 40 proc.

Kolejnym kamieniem milowym jest wprowadzenie szczepionek przeciwko malarii w prawie 20 krajach afrykańskich. Stanowi to podstawę do uratowania dodatkowych pół miliona istnień ludzkich do 2035 r., w miarę jak więcej krajów przyjmuje te szczepionki, a skala ich stosowania rośnie w ramach narzędzi do walki z malarią.

UNICEF, WHO i Gavi pilnie wzywają rodziców, opinię publiczną i polityków do wzmocnienia wsparcia dla szczepień. Agencje podkreślają potrzebę utrzymania inwestycji w szczepionki i programy szczepień oraz wzywają kraje do dotrzymania zobowiązań wynikających z Agendy Szczepień 2030 (IA2030).

W ramach zintegrowanych systemów podstawowej opieki zdrowotnej szczepienia mogą chronić przed chorobami i łączyć się z innymi niezbędnymi usługami, takimi jak opieka prenatalna, żywienie czy badania przesiewowe w kierunku malarii. Szczepienia są „najlepszą inwestycją” w zdrowie – to 54 dolary zwrotu z każdego zainwestowanego dolara. Stanowią też fundament przyszłego zdrowotnego dobrobytu i bezpieczeństwa.