Wykluczenie transportowe w Polsce narusza podstawowe prawa dzieci

21 września 2023

Dzieci i młodzież są jedną z grup najmocniej narażonych na negatywne skutki wykluczenia transportowego. Szacuje się, że w Polsce doświadcza go 15 mln osób, ale jak dotąd nikt nie sprawdził, ile wśród nich jest dzieci. Mając na uwadze doraźne i długofalowe konsekwencje tego zjawiska UNICEF Polska przygotował apel do Ministra Infrastruktury o podjęcie działań przeciwdziałającym wykluczeniu transportowemu wśród dzieci i młodzieży.

Wykluczenie transportowe to całkowite lub częściowe ograniczenie możliwości korzystania z transportu publicznego. Przekłada się ono także na aspekt społeczny, ponieważ pozbawia ono daną osobę lub grupę osób dostępu do usług publicznych i możliwości związanych z realizacją podstawowych form uczestnictwa w życiu społecznym. Według szacunków zjawisko to dotyka 40 proc. polskiego społeczeństwa, co oznacza ok. 15 mln osób – przede wszystkim osób starszych, dzieci i młodzieży oraz osób z niepełnosprawnościami. Jak dotąd nikt nie sprawdził, ile dokładnie w tej grupie jest dzieci, a to właśnie one są jednymi z najmocniej narażonych na negatywne skutki takiego wykluczenia. Transport publiczny i dostępność do niego to jeden z kluczowych elementów mających wpływ na funkcjonowanie społeczne dzieci i młodzieży.

UNICEF Polska wskazuje na konieczność przeprowadzenia gruntownej diagnozy skali i specyfiki wykluczenia transportowego dzieci i młodzieży w Polsce oraz sposobów niwelowania go. Konieczny jest także regularny monitoring problemów i potrzeb najmłodszych w zakresie korzystania z lokalnej komunikacji publicznej, ze szczególnym uwzględnieniem ich sytuacji życiowej, skali ubóstwa, niepełnosprawności i problemów zdrowotnych. Ich opinie należy uwzględnić w procesie planowania transportu publicznego. Brak dostępu do transportu publicznego znacząco wpływa bowiem na jakość życia dzieci i młodzieży i ogranicza przysługujące im prawa. Powoduje odcięcie od dóbr, usług i sieci kontaktów. Nie pozwala na pełne wykorzystanie dostępnych możliwości i szans oraz pozbawia możliwości budowania kapitału społecznego

Renata Bem, Dyrektor Generalna UNICEF Polska

Zgodnie z Konwencją o prawach dziecka, ratyfikowaną przez Polskę, każde dziecko ma prawo do edukacji, rozwoju swoich talentów i zdolności oraz uczestnictwa w zajęciach rekreacyjnych i życiu kulturalnym. Tymczasem, z powodu wykluczenia transportowego coraz więcej dzieci i nastolatków w Polsce ma problem z dostępem nie tylko do usług zdrowotnych, edukacji i kultury, ale często także do przyjaciół i znajomych. Ta sytuacja powoduje, że dzieci wykluczone transportowo nie mają takich samych szans jak rówieśnicy i nie mogą w pełni wykorzystywać swojego potencjału. Może to również wpływać negatywnie na ich kondycję psychiczną.

Z perspektywy dzieci i młodzieży do konsekwencji wykluczenia transportowego należy zaliczyć: ograniczone możliwości wyboru szkoły ponadpodstawowej oraz korzystania z zajęć pozalekcyjnych, brak dostępu do wydarzeń kulturalnych i sportowych oraz wykluczenie z grona rówieśników.

W związku z powyższym przygotowaliśmy apel skierowany do Ministra Infrastruktury o podjęcie działań na rzecz przeciwdziałania wykluczeniu transportowemu dzieci i młodzieży. Zachęcamy do jego podpisywania.

Na przyszłość i rozwój młodego człowieka ogromny wpływ ma jego miejsce zamieszkania i zapewnienie tym samym przez samorządy dostępu do odpowiedniej edukacji, opieki medycznej oraz wydarzeń kulturalnych i sportowych. W związku z tym przeciwdziałanie wykluczeniu transportowemu powinno stanowić ważny element działań prowadzonych przez władze lokalne. Kwestie dotyczące transportu publicznego i wykluczenia w tym zakresie znalazły się więc wśród dobrych praktyk w prowadzonym przez UNICEF Programie Miasto Przyjazne Dzieciom. Jest on kierowany do miejskich władz samorządowych, a jego celem jest praktyczna realizacja zapisów Konwencji o prawach dziecka oraz wsparcie w zapewnieniu odpowiedniej jakości dóbr i usług dla dzieci – w tym transportu publicznego.

Więcej na temat wykluczenia transportowego można przeczytać na stronie UNICEF Polska.