Poziom szczepień na świecie powoli się poprawia, ale nie osiągnął jeszcze skali sprzed pandemii

18 lipca 2023

W 2022 r. udało się zaszczepić o 4 mln dzieci więcej niż rok wcześniej. Choć średnia skala wyszczepialności uległa w minionym roku poprawie, nadal daleko jej do wartości sprzed pandemii. Najnowszy raport UNICEF i WHO pokazuje także nierówny rozkład tempa odzyskiwania wcześniejszych poziomów, co stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i życia dzieci.

Najnowsze dane pochodzące z przygotowanego przez WHO i UNICEF zestawienia (WUENIC) bazują na informacjach za 2022 r. dostarczonych przez 183 państw i dotyczą poziomu szczepień na 13 chorób.

Raport pokazuje, że w minionym roku w niektórych krajach poziom wyszczepialności uległ poprawie. Wciąż jednak globalnie daleko mu do skali notowanej przed wybuchem pandemii Covid-19. Co więcej, z zebranych danych bardzo wyraźnie widać, jak nierówny jest rozkład odsetka zaszczepionych dzieci na świecie i że mimo optymistycznych średnich światowych, w niektórych regionach sytuacja tak pozytywnie nie wygląda. Zdrowie dzieci w Ameryce Łacińskiej, na Karaibach i przede wszystkim w Afryce jest przez to stale zagrożone

Renata Bem, Dyrektor Generalna UNICEF Polska

W 2022 r. 20,5 mln dzieci na świecie nie otrzymało przynajmniej jednej z dawek w ramach rutynowych planów szczepień – w porównaniu do 24,4 mln w 2021 r. Liczba ta nadal jednak jest wyższa niż 18,4 mln dzieci, które nie były szczepione w okresie poprzedzającym wybuch pandemii.

Światowym wyznacznikiem poziomu szczepień są te przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTP3). W tym przypadku nawet pierwszej dawki nie otrzymało w ubiegłym roku 14,3 mln dzieci na świecie. Liczba nieszczepionych wyraźnie spadła w ciągu roku (z 18,1 mln w 2021 r.), ale nadal utrzymuje się zdecydowanie powyżej 12,9 mln w 2019 r.

Co istotne, odwrócenie trendu nie następuje wszędzie na świecie w tym samym stopniu, skupiając się zaledwie w kilku regionach. Postęp w tym zakresie osiągnięty w państwach o dużej dzietności (Indie, Indonezja) przysłania powolne tempo odbudowy poziomu szczepień lub utrzymujące się spadki w większości krajów rozwijających się. Spośród 73 państw notujących spadki wyszczepialności podczas pandemii, 15 powróciło do wcześniej notowanych poziomów, w przypadku 24 ten proces trwa, a w 34 utrzymują się niskie poziomy albo dochodzi do dalszych spadków.

Kraje, którym w dziesięcioleciu przed pandemią udało się zwiększyć i utrzymać wyższe poziomy wyszczepialności (np. w Azji Południowej), były w stanie przeciwdziałać późniejszym spadkom z lepszym skutkiem niż te, gdzie już wcześniej społeczności borykały się ze spadającymi liczbami osób zaszczepionych (w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach). Mający sporo do odrobienia region Afryki mierzy się z dodatkowymi wyzwaniami – przyrastająca liczba dzieci powoduje, że kraje afrykańskie muszą stale zwiększać dostępność szczepionek, aby utrzymać wcześniej notowany odsetek szczepień.

Zestawienie WHO i UNICEF pokazuje też, że skala odzyskiwania wcześniejszych poziomów szczepień różni się w zależności od rodzaju zakażenia. Na przykład w przypadku odry – jednego z najbardziej zaraźliwych patogenów – pokrycie pierwszą dawką szczepionki zwiększyło się do 83 proc. w 2022 r. z 81 proc. w 2021, ale to nadal wyraźnie poniżej 86 proc. z roku 2019.

Niepokojącym trendem jest też poziom szczepień przeciwko HPV, które chronią dziewczynki przed zagrożeniem przyszłymi zachorowaniami na raka szyjki macicy. Choć poziom szczepień notowany w skali globalnej powrócił do poziomu sprzed pandemii, stało się tak przede wszystkim ze względu na zwiększenie liczby państw prowadzących akcje szczepienne w tym zakresie . Programy szczepienia przeciwko HPV rozpoczęte przed pandemią docierały jednak do mniejszej liczby dziewczynek w 2022 niż w 2019 roku.