Co czwarte dziecko, które wzięło udział w badaniu UNICEF Polska, twierdzi, że jego prawa nie są przestrzegane przez nauczycieli. 40% deklaruje, że nie czuje się szczęśliwe. To dane z nowego raportu pt. „Prawa dziecka w Polsce 2024”. Badanie przeprowadzono wśród dzieci i młodzieży, rodziców oraz nauczycieli.
Prowadzenie stałego monitorowania wdrażania Konwencji o prawach dziecka, w tym regularnych badań dotyczących problematyki realizowania praw dziecka, a także szerzej – sytuacji dzieci w Polsce, to kluczowe działania podejmowane przez UNICEF Polska. W badaniu, które mamy przyjemność Państwu zaprezentować, znalazły się nowe zagadnienia, które pozwoliły szerzej zbadać m.in. tematykę partycypacji dzieci i młodzieży, czy też trafniej zidentyfikować wyzwania na przyszłość. Mam nadzieję, że zebrane przez nas dane przyczynią się do rozpoczęcia szerszej debaty na temat skuteczniejszego przestrzegania praw dziecka w Polsce
- mówi Renata Bem, Dyrektor Generalna UNICEF Polska
Spadek poczucia szczęścia u młodych
Przeprowadzone badania wskazują, że kondycja psychospołeczna dzieci i młodzieży pogarsza się. Spora i rosnąca część z nich nie odczuwa szczęścia, które jest istotnym komponentem pomyślnego rozwoju. Wśród problemów obniżających kondycję psychospołeczną dzieci i młodzieży dominuje stres doświadczany w szkole, ale także samotność i problemy z rówieśnikami, w tym z powodu przemocy z ich strony
– mówi prof. Ewa Jarosz, Ekspertka współpracująca z UNICEF Polska, Uniwersytet Śląski w Katowicach
Prawa dziecka w polskich szkołach
Przestrzeganie praw dziecka w Polsce nadal nie jest na satysfakcjonującym poziomie. W opinii dzieci i młodzieży zaznacza się wręcz spadek poziomu respektowania ich praw głównie przez nauczycieli, ale także przez rodziców. W zakresie promowanego w Europie przestrzegania prawa dzieci do partycypacji społecznej istniejące pod tym względem możliwości są dla polskich dzieci nadal niepełne. W rodzinie udział w decydowaniu rzadko wykracza poza indywidualne sprawy dziecka. W szkole wpływ młodych na życie szkoły i edukację także nie jest dla nich satysfakcjonujący. Edukacja o prawach dziecka realizowana w szkole jest mało efektywna i mało atrakcyjna dla dzieci
– mówi prof. Ewa Jarosz, Ekspertka współpracująca z UNICEF Polska, Uniwersytet Śląski w Katowicach
Partycypacja dzieci i młodzieży
Rekomendacje
- Większa współpraca między szkołą a rodzicami. Szkoła to znaczące środowisko dla dobrostanu dzieci, w którym wiele zależy od odpowiedniej komunikacji między rodzicami i nauczycielami i współdziałania obu stron.
- Wzmacnianie relacji uczniów z nauczycielami. Tworzenie pozytywnych więzi poprzez wspólne inicjatywy i projekty sprzyja lepszemu funkcjonowaniu szkoły.
- Edukacja o prawach dziecka jako stały element programu. Szkoła powinna systematycznie prowadzić rzetelną edukację na temat praw dziecka i ich praktycznego zastosowania.
- Rozwój kompetencji nauczycieli w zakresie praw dziecka. W kształceniu pedagogów należy podkreślać znaczenie poszanowania godności i podmiotowości uczniów.
- Zwiększanie przestrzeni dla głosu uczniów. Ważne jest poszerzanie możliwości realnej partycypacji dzieci w życiu szkoły i podejmowanie decyzji wspólnie z nimi.
- Wspieranie inicjatyw młodzieżowych. Szkoła powinna sprzyjać powstawaniu oddolnych projektów społecznych, zgodnych z zainteresowaniami i wartościami młodych ludzi.
Zapewnienie dzieciom bezpieczeństwa i odpowiedniej przestrzeni do rozwoju to priorytet. Prawa dzieci i edukacja na ich temat są kluczowe w osiąganiu tego celu. Najmłodsi powinni je znać, rozumieć i świadomie z nich korzystać. To my, dorośli, jesteśmy odpowiedzialni za to, by były one promowane i wdrażane, ale do tego niezbędna jest nam również gruntowna znajomość i rozumienie praw dziecka. Ponadto prawo młodych osób do uczestniczenia w procesach decyzyjnych musi być dostrzegane i respektowane. Powinniśmy umożliwić dzieciom partycypowanie w życiu społecznym, tworzyć przestrzeń do realizacji ich inicjatyw i uwzględniać ich głos - szczególnie w sprawach, które ich dotyczą
– mówi Renata Bem, Dyrektor Generalna UNICEF Polska