Brak zabawy i interakcji z rodzicami oraz stosowanie przemocy podważają poczucie własnej wartości i szkodzą rozwojowi dzieci

11 czerwca 2024

Zabawa odgrywa kluczową rolę w rozwoju dzieci i ma zasadniczy wpływ na zdrowie psychiczne najmłodszych, a także ich rodziców i opiekunów. Dane zebrane przez UNICEF pokazują, że wiele małych dzieci na świecie jest pozbawionych możliwości takiej interakcji. Co więcej, setki milionów dzieci nie ma odpowiedniej opieki i cierpi z powodu stosowanej w domu przemocy fizycznej i psychicznej.

W przypadającym dzisiaj pierwszym Międzynarodowym Dniu Zabawy należy podkreślić, że dzieci pozbawione opieki i emocjonalnego wsparcia ze strony bliskich, a dodatkowo narażone także na przemoc fizyczną lub werbalną w domu, nie mają szansy na prawidłowy i niezakłócony rozwój, a ich poczucie własnej wartości może zostać w ten sposób nieodwracalnie zachwiane.

Poczucie bezpieczeństwa, możliwość skutecznej nauki i rozwijania umiejętności, swobodne odkrywanie świata – tego potrzebują dzieci i to wszystko może im zapewnić rodzicielstwo wykorzystujące zabawę, stymulację i interakcję w środowisku domowym

– mówi Renata Bem, Dyrektor Generalna UNICEF Polska.

Brak takiego podejścia, szczególnie w połączeniu ze stosowaniem agresji psychicznej i przemocy fizycznej, ma dla dzieci katastrofalne skutki. Prowadzi do emocjonalnego zaniedbania i stwarza poczucia oderwania, niepewności i prowadzi do narastania problemów behawioralnych, które mogą utrzymywać się w latach późniejszych i w dorosłości

– dodaje.

Światowe szacunki pokazują zasadnicze zróżnicowanie w podejściu do praktyk opiekuńczych oraz dostępie do możliwości zabawy. Co dziesiąte dziecko nie uczestniczy w takich zajęciach z opiekunami, jak czytanie, opowiadanie historii, śpiewanie i rysowanie. Brak tych prostych, wspólnie wykonywanych czynności ma kluczowe znaczenie dla promowania rozwoju poznawczego, społecznego oraz emocjonalnego. 40 proc. dzieci od 2 do 4 r.ż. nie może liczyć na wystarczającą ilości interakcji lub stymulacji, a 20 proc. nie bawi się ze swoimi opiekunami w domu. Jedno na osiem dzieci poniżej 5 r.ż. w ogóle nie ma w domu zabawek.

Jednocześnie, choć coraz więcej krajów zakazuje stosowania kar fizycznych wobec najmłodszych, nadal blisko pół miliarda dzieci poniżej 5 r.ż. jest pozbawiona odpowiedniej ochrony prawnej, a 400 mln regularnie doświadcza w domu agresji psychicznej lub przemocy fizycznej. Spośród nich około 330 mln jest karanych fizycznie. Na całym świecie utrzymują się też szkodliwe normy społeczne, które leżą u podstaw brutalnych metod wychowawczych – co czwarta osoba zajmująca się opieką nad dziećmi ocenia, że kary fizyczne są niezbędne do prawidłowego wychowania i edukacji.

Tymczasem, bazujące na wiedzy naukowej programy rodzicielskie poprawiają jakość opieki, ograniczają stosowanie przemocy i przypadki maltretowania oraz korzystnie wpływają na zdrowie psychiczne – zarówno dzieci, jak i rodziców. Wymagają one jednak od opiekunów rozwoju umiejętności pozytywnego podejścia, budowania silnych relacji rodzic-dziecko oraz wspierania zabawy, efektywnej komunikacji oraz rezygnacji z dyscyplinującego stosowania przemocy.

Aby zapewnić każdemu dziecku poczucie bezpieczeństwa i miłości, UNICEF wzywa do zwiększenia wysiłków i inwestycji w takich obszarach, jak:

Ochrona – wzmocnienie ram prawnych i politycznych, które zakazują i kładą kres wszelkim formom przemocy wobec dzieci w domu;
Wsparcie rodzicielskie – rozwój i upowszechnienie programów rodzicielskich, które promują pozytywne, wykorzystujące zabawę podejście i zapobiegają stosowaniu przemocy;
Nauka przez zabawę – rozszerzenie dostępu do przestrzeni do nauki i zabawy dla dzieci, w tym przedszkoli, szkół i placów zabaw.